Wormer- en Jisperveld
Het Wormer- en Jisperveld is één van de belangrijkste weidevogelgebieden in Nederland. Het gebied ligt in de Gemeente Wormerland (Noord-Holland) en wordt omsloten door diverse vaarten, waaronder het Noord-Hollands Kanaal. Een groot deel van het Wormer- en Jisperveld is aangemerkt als speciale beschermingszone in het kader van de Europese Habitat- en Vogelrichtlijn (Natura 2000-gebied). De kwaliteit van het gebied is in de loop van de jaren echter sterk achteruit gegaan, waardoor ook de vogelpopulaties onder druk zijn komen te staan. Vroeger vonden regelmatig overstromingen plaats en had het watersysteem een brak karakter. Na afsluiting van het IJsselmeer raakte het water steeds verder verzoet, hetgeen leidde tot een verslechtering van de waterkwaliteit. Het watersysteem produceert veel bagger en er is sprake van algenbloei. De nitraat- en fosfaatdoelstellingen in het oppervlaktewater zijn, in vergelijking met andere veenweidegebieden, hoog. Deze achteruitgang heeft onder andere te maken met de verzoeting van het watersysteem, het beheer van de graslanden, de nalevering van nutriënten vanuit de waterbodem en de inlaat van gebiedsvreemd water.
Om het tij te keren is in 2004 het project ‘Wormer en Jisperwater’ gestart. In dit project zoeken Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK), de provincie Noord-Holland, de gemeente Wormerland en de Vereniging Natuurmonumenten naar maatregelen om het waterbeheer in het Wormer- en Jisperveld te optimaliseren, zodat een duurzaam beheer van het gebied mogelijk wordt. Als onderdeel van het project ‘Wormer en Jisperwater’ is in 2009 een onderzoek gestart om advies te geven over de meest optimale beheersstrategieën. Dit wordt uitgevoerd door een consortium, bestaande uit Onderzoekcentrum B-WARE, Radboud Universiteit Nijmegen, Witteveen+Bos en Alterra.
Het onderzoek
Het onderzoek is onderverdeeld in veldexperimenten, labexperimenten en een gebiedsdekkende monitoring van het oppervlaktewater. In het gebied zelf zijn verschillende proeflocaties geselecteerd waar verschillend beheer wordt toegepast, zoals intensieve bemesting van het land en onderbemaling van de sloot of extensieve bemesting van het land en polderpeil in de sloot. Bij diverse locaties zijn in de sloten proefvakken gerealiseerd om te onderzoeken waar en hoeveel bagger er geproduceerd wordt en wat de bijdragen van verschillende nutriëntenbronnen zijn aan de waterkwaliteit onder invloed van landgebruik. Hiernaast wordt op andere veldlocaties onderzocht hoe de slibdikte de waterkwaliteit beïnvloedt, wat een optimale diepte is om te baggeren, wat er gebeurt met de waterkwaliteit als een sloot regelmatig droogvalt in de zomerperiode, hoe het aanbrengen van bagger op een perceel de waterkwaliteit kan beïnvloeden, en wat er gebeurt met de water- en bodemkwaliteit wanneer er helemaal geen beheer plaatsvindt.
In het laboratorium worden aanvullende experimenten uitgevoerd om te diverse maatregelen te testen om de waterkwaliteit te verbeteren, zoals het aanbrengen van een zandlaag over het sediment in sloten of het doorspoelen van het boezemwater met regenwater of brak water. Deze maatregelen zijn bedoeld om de nalevering van fosfaat uit de bodem tegen te gaan. Ook wordt er in een proefopstelling in het laboratorium gekeken naar de afbraakgevoeligheid van diverse veentypes in het veld onder zowel aerobe als anaerobe omstandigheden. Met een gebiedsdekkende monitoring van het oppervlaktewater wordt er bovendien onderzocht wat de effecten zijn van diverse maatregelen die al zijn genomen in het veld om de waterkwaliteit te verbeteren, zoals baggeren en de aanleg van baggerdepots, het aansluiten van huishoudens op de riolering en de automatisering van het inlaatbeheer van boezemwater. Dit is tevens bedoeld als input voor het opzetten van een monitoringsmeetnet voor het HHNK.
Het onderzoek zal worden voortgezet tot eind 2012. Het uiteindelijke doel van dit onderzoek is advies geven over de meest optimale beheersstrategieën, waarbij een duurzaam evenwicht wordt nagestreefd tussen waterkwaliteit, bodemdaling, weidevogeldoelstellingen en de functies landbouw en recreatie in het Wormer- en Jisperveld.
Project Wormer- en Jisperveld in de media
In het najaar van 2013 is het project Wormer- en Jisperveld officieel afgesloten met een symposium en diverse lokale media hebben hier aandacht aan besteed:
Artikel in het Noordhollands Dagblad
In het in september 2013 verschenen magazine Wormer- en Jisperwater Magazine worden de belangrijkste resulaten van het gehele onderzoek gepresenteerd.
Bekijk op You Tube een film dat is verschenen naar aanleiding van het symposium:
